@maharashtracity
तब्बल आठ तास सुरु होती बाळाच्या मेंदूवर शस्त्रक्रिया
मुंबई: शेतकरी कुटुंबात जन्मलेल्या चार महिन्याच्या कार्तिकला एन्सेफॅलोसेल डिसऑर्डर सारख्या दुर्मिळ आजाराने गाठले होते. मातेच्या गर्भाशयातच बाळाचा मेंदू कवटीमधून नाकापर्यत खाली येऊन डोळे आणि नाकाला झाकून वाढत होता. अशा अवघड स्थितीत बाळावर शस्त्रक्रिया करAण्यापासून पर्याय नव्हता. त्यामुळे परळ मधील लहान मुलांचे रुग्णालय बाई जेरबाई वाडियात डॉक्टरांच्या चमूने तब्बल आठ ८ तासांची अवघड मेंदूची यशस्वी शस्त्रक्रिया करुन कार्तिकला नव्याने आयुष्य दिले.
नंदुरबारमधील धनाजी पुत्रो गावातील शेतकरी सुरेश कुटा पावरा आणि भारतीबाई सुरेश पावरा यांच्या बाळाला जन्मजात एन्सेफॅलोसेल डिसऑर्डरचे निदान झाले होते. बाळाच्या चेहऱ्यावर प्रचंड सूज, कपाळावर आलेली ही सूज (मेंदूचा काही भाग) जवळजवळ नाकापर्यंत आली होती.
हा लोंबणारा मेंदू बघून पाहणारे लोक ही घाबरत असत. यामुळे बाळाला गिळणे, श्वास घेणे कठीण झाले आणि त्याची दृष्टी देखील कमकुवत झाली. स्थानिक रुग्णालयात सलग महिनाभर उपचार सुरू होते. पंरतू प्रकृतीत काही सुधार नसल्याने प्राथमिक आरोग्य सेवा प्रदात्याने वाडिया रूग्णालयातील बालरोग न्यूरोसर्जनला काही फोटो पाठवले. सहा दिवसांनी कुटुंबियांनी बाळाला मुंबईला वाडिया रुग्णालयात हलवले.
वाडिया रूग्णालयाच्या टीमने हे आव्हान पेलत त्याला यशस्वीरित्या सामोरे जाण्याचा पुरेपुर प्रयत्न केला. बाळाचे प्राण वाचवण्यासाठी न्यूरोसर्जरी बरोबरच क्रॅनिओफेशियल प्लास्टिक सर्जरी टीम देखील तितकीच प्रयत्नशील होती.
यावर वरिष्ठ न्युरोसर्जन डॉ.चंद्रशेखर देवपुजारी म्हणाले की, बाळाला फ्रंटोनॅसल एन्सेफॅलोसेलेचे निदान झाले आणि ते क्रॅनिओफेशियल विकृतीशी संबंधित होते. या दुर्मिळ अवस्थेमुळे बाळाचा मेंदू कवटीच्या मधून त्याच्या नाकापर्यंत खाली गेला.
एन्सेफॅलोसेलेचे प्रमाण दहा हजारामध्ये एक बाळ असे जन्माला येऊ शकते. फॉलीक एसिडची कमतरता, अकाली प्रसुती आणि गर्भधारणेदरम्यानची गुंतागुंत या गोष्टी कारणीभूत ठरतात. मुलाचा मेंदू एखाद्या पिशवीसारखा खाली उतरला होता.
त्याच्या मेंदू आणि डोळ्यातील हाड अपुरे पडले होते. त्याच्या मेंदूसह, त्याच्या मेंदूतील द्रवपदार्थाची जागा (वेंट्रिकल) आणि त्याच्या मेंदूची धमनी (आधीची सेरेब्रल धमनी) एन्सेफॅलोसेलेमध्ये होती. जरी त्याच्या मेंदूच्या कार्यशैलीवर कोणताही परिणाम झाला नाही. पंरतू, बाळाला नाकातून श्वास घेणे अवघड जात असल्याने तो तोंडावाटे श्वास घेत होता.
केवळ ४ महिन्यांच्या वयात, मेंदूतील द्रवपदार्थ जागा (वेंट्रिकल) आणि रक्तवाहिनी (आधीची सेरेब्रल धमनी) थैलीमध्ये असणे हे एक आव्हान होते. अशा प्रकारे, कोविड प्रोटोकॉलचे पालन करून, बाळावर त्वरित आणि नियोजित पद्धतीने उपचार करण्यात आले.
अशी केली शस्त्रक्रिया
बाळाची कवटी उघडून त्याचा मेंदू मागे घेण्यात आला. काम न करणाऱ्या मेंदूच्या पिशवीतील सामान्य मेंदू त्याच्या चेहऱ्यावर लटकलेला होता. नंतर, मेंदू पुन्हा या पोकळीत पडू नये याची खात्री करत दोन डोळे आणि त्यावरील दुसरे हाड यांच्यामध्ये एक कृत्रिम हाड बसविण्यात आले. ८ तास चाललेली शस्त्रक्रिया समाधानकारक होती, त्यानंतर बाळाला २ दिवस अतिदक्षता विभागात ठेवण्यात आले आणि नंतर सामान्य वॉर्डमध्ये हलवण्यात आले.
“आमच्या मुलाला वेदनेने रडताना पाहून काय करावे हे सुचतच नव्हते. बाळाचा मेंदू पेंडुलमसारखा लटकलेला होता. ही एक भयानक परिस्थिती होती. वाडिया रूग्णालयातील डॉक्टरांच्या आश्वासनानंतर आम्ही मुंबईत आलो. शस्त्रक्रिया गुंतागुंतीची होती. शस्त्रक्रियेने बाळाला पुनर्जन्म मिळाला आहे. याबद्दल वाडिया रूग्णालयाचा कायम ऋणी असेल. मी एक सामान्य शेतकरी असून कुटुंबातील एकमेव कमावणारा आहे. या काळात शस्त्रक्रियेसाठी निधी देणा-या प्रत्येकाचे आभार मानतो.”
- सुरेश पावरा, बाळाचे वडील.